Jesteśmy społecznością, która kocha książki

“Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL” to historia tyleż ciekawa, co zasmucająca, ale pobłyskująca też perełkami kapitalnego humoru. No cóż, pisarze – ludek niegłupi i słowami potrafi się bawić.
Autor rzetelnie, jak mi się wydaje, przedstawia dzieje związku i skupionych w nim pisarzy. Niestety powodów, aby tę opowieść czytać ze smutkiem, jest aż nadto. Skala upodlenia i służalczości pisarzy wobec władzy w okresie stalinizmu jest przytłaczająca. I nie pisali bzdur o Stalinie – wodzu ludzkość czy o bohaterskiej postawie kierownika spółdzielni z pistoletem przystawionym do skroni. Większą moc oddziaływania miało skierowanie na pobyt w domu pracy twórczej i stypendia.
Tomasz Potkaj jest autorem rzetelnym: oddaje sprawiedliwość także ówczesnym tuzom związku, wtedy kiedy na to zasługują. Dotyczy to głównie Jarosława Iwaszkiewicza, pełnego śmiesznostek ulubieńca władzy, ale jednak nieraz skutecznie wstawiającego się za podpadniętymi kolegami. Godnie znajdowała się w sytuacji nieznośnej dla wolności twórczej m.in. Maria Dąbrowska, owszem, niegardząca przywilejami (które, jako wybitnej pisarce zresztą się jej należały), ale nigdy nie zniżająca się do służalczości czy szkodzenia innym.
Nie brakuje też cytatów z nieocenionego Leopolda Tyrmanda, w tym słynnego fragmentu „Dziennika 1954”, w którym prześmiewczo opisuje opowiadanie Tadeusza Konwickiego, wówczas jeszcze w fazie pisania „po linii”, acz z odchyleniami, oraz toczącą się wokół niego dyskusję o moralności socjalistycznej.
Poza tymi perełkami mnóstwo jest opisów codziennej, bytowej siermięgi i problemów socjalnym, które związek starał się rozwiązywać jak każda organizacja tego typu. Czasami podejmował działania o charakterze dyscyplinującym, szczególnie wobec pisarzy alkoholików, którzy zamęczali otoczenie nieustannymi burdami i agresją.
Historia ZPP kończy się w stanie wojennym, kiedy na miejsce rozwiązanego władze stworzyły nowy, zwany neo-zlepem, na którego cele stanęła Halina Auderska. A potem przyszła wolność pod rękę z kapitalizmem i wszystko się zmieniło.

“Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL” to historia tyleż ciekawa, co zasmucająca, ale pobłyskująca też perełkami kapitalnego humoru. No cóż, pisarze – ludek niegłupi i słowami potrafi się bawić.
Autor rzetelnie, jak mi się wydaje, przedstawia dzieje związku i skupionych w...

Rozwiń

Zwiń

Już dawno nie przeczytałam z takim zainteresowaniem żadnej biografii. Asfa-Wossen Asserate, daleki krewny cesarza, króla królów, rasa Teferiego Mykonnena, znanego pod imieniem Hajle Syllasje (Moc Trójcy), w bardzo atrakcyjny i kompetentny sposób przybliża sylwetkę człowieka władającego Etiopią przez dziesiątki lat. Zabrałam się za lekturę z pewną podejrzliwością, bowiem fakt, że autor jest synem jednego z najbliższych współpracowników cesarza, nie gwarantował obiektywizmu. Jednakże, ku mojemu zaskoczeniu, autor jest obiektywny. Stara się oddać sprawiedliwość swojemu bohaterowi, nie zaprzeczając wadom jego panowania, które przede wszystkim było za długie, bez pomysłu na „co później”. Tak jak za młodu cesarz z wielką energią modernizował kraj, tak od lat 60. coraz niechętnej odnosił się do pomysłów nawet najbardziej niezbędnych zmian, wprowadzenia choćby monarchii konstytucyjnej czy reformy rolnej. Asfa-Wossen Asserate demaskuje jednak wiele kłamstw na temat Hajle Syllasje, w tym puszczone w obieg przez Ryszarda Kapuścińskiego czy potworny reżim Mengistu Hajle Mariama.
Jednym z najbardziej fascynujących wątków w dziejach króla królów i w ogóle Etiopii jest aspekt religijny: cesarz był uważany za potomka króla Salomona, Lwa Judy, obrońcę wiary. Przez rastafarian także za Mesjasza, przed którą to identyfikacją stanowczo się wzbraniał.
Jeszcze raz – lektura arcyciekawa, zachęcająca do zgłębiania dziejów Etiopii, chyba najbardziej niezwykłego państwa Afryki, jedynego zawsze niezależnego, o prastarej tradycji sięgającej starożytności. Jedynym minusikiem są niezgrabne sformułowania tłumaczki i drobne błędy (np. „W ostatnich miesiącach czerwca…”).

Już dawno nie przeczytałam z takim zainteresowaniem żadnej biografii. Asfa-Wossen Asserate, daleki krewny cesarza, króla królów, rasa Teferiego Mykonnena, znanego pod imieniem Hajle Syllasje (Moc Trójcy), w bardzo atrakcyjny i kompetentny sposób przybliża sylwetkę człowieka władającego Eti...

Rozwiń

Zwiń

Książka bardzo ciekawa, zawiera ważne obserwacje, ale także fragmenty słabe, a nawet budzące irytację. Tytuł jest rzecz jasna nieco przewrotny. Polska nie jest najlepszym miejscem na ziemi, ale ma szanse być, może nie najlepszym, ale bardzo dobrym do życia i gospodarowania. Dobrze, ale o czym jest książka? Jak być bogatym, mądrym i szczęśliwym narodem? No nie, na szczęście nie o tym. Dzieło Bartosiaka jest wezwaniem dla elity politycznej („wieży”) do bycia prawdziwą elitą, czyli do myślenia w kategoriach najważniejszych wyzwań cywilizacyjnych, geopolitycznych i militarnych, a nie bycia jedynie związkiem baronii i grup wpływu, dla której myślenie w powyższych kategoriach jest całkowicie obce. Jest także wezwaniem dla wyborców („placu”), aby takie elity starali się kreować i wybierać.
Jacek Bartosiak, szef think tanku Strategy&Future, zajmuje się w książce przede wszystkim kwestią bezpieczeństwa militarnego Polski w świecie po rosyjskiej agresji na Ukrainę. Wraz z zespołem stworzył koncepcję reformy armii, a w zasadzie całego myślenia o wojnie, zwaną New Model Army (jeszcze przed lutym 2024 r.). Starał sią nią zainteresować zarówno naszych polityków, jak i sojuszników, głownie Amerykanów. Według słów autora u tych drugich napotkał na o wiele więcej zrozumienia niż u pierwszych.
Dzieło Bartosiaka jest dla mnie, jak wspomniałam, nierówne. Bardzo trafne, i smutne niestety, są obserwacje na temat przeraźliwie niskiej jakości naszej klasy politycznej. Całej. Quasi feudalne zależności i źle pojęte lojalności grupowe zastępuję sprawne procedury i merytokrację. W sprawach militarnych na plan pierwszy wyciągane są zakupy sprzętu bez określenia rzeczy fundamentalnej, czyli „sposobu wojowania”. Czyli niestety, najpierw narzędzia, a później, jeśli w ogóle, po co i na jakim teatrze wojennym ich używać. Autor skupia się na geopolityce, dobrze, jak sądzę, kreśląc najważniejsze strefy konfrontacji i ambicje mocarstw. Przejawia uzasadniony sceptycyzm co do naszego myślenia magicznego, że „NATO wszystko załatwi”. Nie załatwi. I niewiele pomoże, jeśli sami sobie nie pomożemy.
Do wad książki należy dość beztroskie potraktowanie scenariuszy wojennych. Autor i jego zespół, wraz z amerykańskimi partnerami, brali udział w symulacji (grze) ataku Rosji na Polskę i jego zwycięskiego odparcia. Wygląda to niestety zbyt optymistycznie: obawiam się, że Rosjanie nie będą tak uprzejmi, aby atakować zgodnie ze schematem zarysowanym przez Strategy&Future. Chyba dobrą koncepcją jest jednak apel o przygotowaniu naszej armii do zaatakowania celów rosyjskich na Białorusi.
Do innych słabostek czy śmiesznostek książki należą przechwałki o niezwykłej prezentacji w Power Point na temat New Model Army i o tym, ileż to slajdów zawierała.
Tak czy owak, mimo wad i słabości, całość jest ciekawa, a pewne fragmenty bardzo wartościowe poznawczo.

Książka bardzo ciekawa, zawiera ważne obserwacje, ale także fragmenty słabe, a nawet budzące irytację. Tytuł jest rzecz jasna nieco przewrotny. Polska nie jest najlepszym miejscem na ziemi, ale ma szanse być, może nie najlepszym, ale bardzo dobrym do życia i gospodarowania. Dobrze, ale o ...

Rozwiń

Zwiń